Inicijativa za prava osoba sa mentalnim invaliditetom MDRI-S podnela je Ustavnom sudu Republike Srbije inicijativu za ocenu ustavnosti i zakonitosti odredbe člana 179. stav 1. Krivičnog zakonika kojim je propisano krivično delo Obljuba nad nemoćnim licem, koje glasi: „ko nad drugim izvrši obljubu ili sa njom izjednačen čin iskoristivši duševno oboljenje, zaostali duševni razvoj, drugu duševnu poremećenost, nemoć ili kakvo drugo stanje tog lica usled kojeg ono nije sposobno za otpor, kazniće se zatvorom od dve do deset godina“.
MDRI-S realizuje inicijativu za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 179. stav 1. Krivičnog zakonika u okviru projekta „Deinstitucionalizacija i suzbijanje nasilja nad ženama sa invaliditetom u rezidencijalnim institucijama“ uz podršku Fonda Ujedinjenih nacija za suzbijanje nasilja nad ženama.
Kako se ističe u saopštenju MDRI-S, već je sam naziv krivičnog dela problematičan, s obzirom da je suštinski u pitanju krivično delo silovanja. Osnovni oblik krivičnog dela silovanje je inkriminisano odredbama člana 178. stav 1. Krivičnog zakonika i propisano je da će se kaznom zatvora od tri do 12 godina kazniti „onaj ko prinudi drugog na obljubu ili sa njom izjednačen čin upotrebom sile ili pretnjom da će neposredno napasti život i telo tog ili njemu bliskog lica„.
MDRI-S navodi da je potpuno nejasna namera zakonodavca za propisivanje ova dva krivična dela, ali je sasvim jasno da je ženama sa invaliditetom nedvosmisleno poslata poruka da se najteži oblik nasilja nad njima ne tretira na isti način kao da je izvršen nad ženama bez invaliditeta, jer će učinilac koji je obljubio nemoćno lice biti blaže kažnjen.
Umesto da se silovanje žene sa invaliditetom propiše kao kvalifikovani oblik silovanja i da se propiše teža kazna od one propisane za osnovni oblik silovanja, zakonodavac je propisao posebno krivično delo, sa blažom zaprećenom kaznom, čime su žene sa invaliditetom još jednom stavljene u neravnopravan položaj i dodatno marginalizovane u društvu.
Komitet za prava osoba sa invaliditetom u Opštem komentaru 3 na član 6. Devojčice i žene Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom (CRPD/C/GC/3, od 2. septembra 2016) navodi da su žene sa invaliditetom izložene mnogostrukim oblicima nasilja, uključujući interpersonalno, institucionalno i strukturalno nasilje. Osim što su žene sa invaliditetom izložene rodno zasnovanom nasilju, one trpe i nasilje na osnovu invaliditeta, što njihov položaj čini težim i u odnosu na druge žene i u odnosu na muškarce sa invaliditetom. Posebno treba imati u vidu da su u naročito teškom položaju žene sa invaliditetom koje se nalaze u institucijama, jer ih režim života u instituciji stavlja u veliki rizik od nasilja, uključujući sve vrste seksualnog nasilja.
MDRI-S zahteva od nadležnih institucija da isprave nepravedan tretman žena sa invaliditetom, tako što će da izmene odgovarajuće zakone i uspostave adekvatne i funkcionalne mehanizme za pristup pravdi. Organizacija za podršku ženama sa invaliditetom …IZ KRUGA – VOJVODINA i Redakcija Portala o invalidnosti pridružuju se zahtevima MDRI-S.
Tekst inicijative i obrazloženje preuzmite sa vebsajtu MDRI-S. Ukoliko želite da podržite inicijativu, javite se Inicijativi za prava osoba sa mentalnim invaliditetom MDRI-S na adresu: mdri.serbia@gmail.com.
Izvor: Diskriminacija žena sa invaliditetom: obljuba nad nemoćnim licem ili silovanje?, MDRI-S, 21/10/2016.
