Summary
Predstavljamo knjigu Telesni umovi: ponovo interpretirani (Bodyminds Reimagined, 2018) profesorke rodnih studija Sami Šalk u kojoj ona nudi alternativnu teoriju za tumačenje (in)validnosti u književnosti u vezi sa rasom i polom, posebno u kontekstu nerealističnih tekstova, s namerom da promeni način na koji čitamo i analiziramo književnost u studijama invalidnosti.
Povezujući afroameričku feminističku teoriju sa studijama invalidnosti, Sami Šalk pokazuje da politički potencijal spekulativne fikcije leži u tome što autorke stvaraju telesne umove koji nadilaze ograničenja stvarnosti. Ona isčitava (in)validnost u neoropskim narativima Oktavije Batler (Kindred, The Parabla series) i Filis Alesije Peri (Stigmata) ne samo kao predstavljanje stvarnih povreda pretrpljenih pod ropstvom, već i kao metaforu za nasleđe rasnog nasilja. Svetovi mašte u delima N. K. Džemisin, Šontel Medison i Nalo Hopkinson u kojima vukodlaci imaju opsesivno-kompulzivni poremećaj, a slepi demoni mogu da vide magiju – destabilizuju društvene kategorije i definicije ljudskog, dovodeći u pitanje samu prirodu identiteta. U ovim delima, sposobnosti uma i telesnosti su društveno konstruisane i održavane kroz rasne i rodne norme. Ističući centralnu ulogu (in)validnosti u spekulativnoj fikciji, Sami Šalk pokazuje kako ova dela otvaraju nove društvene mogućnosti, dok istovremeno menjaju konceptualizacije identiteta i ugnjetavanja kroz nerealistične kontekste.
Sami Šalk kaže da ju je čitanje Oktavije Batler dovelo do sveta afroameričke spekulativne fikcije i afrofuturizma, do feminističke i kvir spekulativne fikcije, a one do novih konferencija, novih koleginica i prijatelja i na kraju do pisanja ove knjige u kojoj zapravo odgovara na pitanja koja je na ovom putu sebi postavljala: Šta bi moglo da znači drugačije zamisliti invalidnost? Drugačije od stereotipnih priča o sažaljenju, bespomoćnosti, zlu, žrtvi i poniženju, o aseksualnosti i izolaciji, o prevazilaženju i superinvaliditetu? Šta bi moglo da znači drugačije zamisliti afroamerikanstvo? Ženstvenost drugačije? Seksualnost drugačije? Ako se, kako tvrdi Glorija Anzaldua, „ništa ne dešava u ‘stvarnom’ svetu osim ako se prvo ne desi u slikama u našim glavama“, onda promena narativa o (in)validnosti, rasi i polu, promena načina na koji su marginalizovani ljudi predstavljeni i zamišljeni u savremenim kulturnim produkcijama, takođe može promeniti način na koji se o njima govori.
Iako su afroameričke feminističke teoretičarke mnogo učinile da demonstriraju vezu između različitih oblika ugnjetavanja, (in)validitnost su retko objašnjavale, isto tako, u studijama invalididnosti se pitanje rase često izbegavalo i oslanjalo se na iskustva ljudi bele rase i njihove interpretacije invalidnosti. Analiza (in)validinosti u spekulativnoj fikciji Afroamerikanki Sami Štark osvetljava pitanja rase i roda i na taj način poziva i druge afroameričke feministkinje da uključe (in)validnost u svoj rad i istraže i diskriminaciju prema osobama sa invaliditetom i privilegije sposobnosti (lične, društvene i strukturne prednosti koje se daju osobama bez invaliditeta u našem društvu) u svojim intelektualnim i aktivističkim zajednicama. Istovremeno, ona poziva i naučnike koji se bave studijama invalidnosti, ne samo da uključe rasu nego i da dozvole afroameričkim feminističkim i kritičkim teorijama rase da transformišu ovu oblast. Odnosno, kako kaže Dejvid T. Mičel u prikazu njene knjige u Časopisu za književne i kulturne studije invalidnosti, Sami Šalk otkriva afroameričke reprezentativne tradicije studijama invalidnosti za čitanje međuigre rase i invalidnosti na interaktivnije i zanimljivije načine.
Ključni termini koje Sami Šalk koristi u svojoj analizi su telesni um (bodymind) i (in)validnost, a osnovniteorijski okviri – intersekcionalnost i krip teorija, a glavni argument knjige jeste da ponovna interpretacija koju vrši spekulativna fikcija Afroamerikanki zahteva načine analize koji uzimaju u obzir i odnose između društvenih sistema privilegovanih i ugnjetavanih, kao i kontekst u kojem kategorije (in)validnosti, rase i pola postoje i dobijaju značenje.
Knjigom Telesni umovi: ponovo interpretirani Sami Šalk se prvenstveno obraća afroameričkim feminističkim teoretičarkama i naučnicama studija invalidnosti, ali se dometi knjige protežu i na oblasti kao što su kritičke studije rase i etničke pripadnosti, ženske i rodne studije, studije afroameričke i obojene dijaspore, američke studije, kulturne studije, studije naučne fantastike i književnu kritiku, i upravo raznolikost potencijalne publike oblikovala je i raspored i ton knjige.
Sami Šalk upotrebljava pristupačan, jednostavan jezik koliko god je to moguće i objašnjava kako koristi akademske termine kada se prvi put pojave. Knjiga je prijemčiva i studentima i ljudima van naučnih krugova koji su zainteresovani za pojedine ideje, tekstove ili autore o kojima govori, ali i čitaocima iz različitih obrazovnih i disciplinarnih sredina jer su uključena brojna upućivanja na dodatne izvore.
Tekstove u knjizi je Sami Šalk grupisala tematski i rasporedila u četiri poglavlja i zaključak. Svako poglavlje počinje teorijskim i tematskim okvirom, a zatim prelazi na detaljna čitanja jednog ili više tekstova kao ilustrativnih primera. Poglavlja se nadovezuju jedno na drugo, koristeći teorije i argumente razvijene u prethodnim iako se svako poglavlje može čitati i razumeti i samostalno i tako izgrađuje svoj ukupni argument o tome kako reinterpretacija telesnih umova u spekulativnoj fikciji Afroamerikanki menja pravila tumačenja, zahtevajući nove načine analize koji uzimaju u obzir odnose između (in)validnosti, rase i pola i konteksta u kojima ove kategorije postoje.
Izvor: Bodyminds Reimagined: (Dis)ability, Race, and Gender in Black Women’s Speculative Fiction, Book, Pages: 192, Published: March 2018, Author: Sami Schalk
