Seksualno sazrevanje devojaka sa intelektualnim invaliditetima obično uznemirava njihove roditelje i staratelje, koji su zabrinuti zbog menstrualne higijne, seksualnog zlostavljanja, trudnoće i potomstva koje zahteva negu i brigu, pa neretko jedino rešenje vide u sterilizaciji ili histerektomiji. Član 5 Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima Ujedinjenih nacija navodi da niko ne sme biti podvrgnut mučenju, okrutnom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju, a član 16. potvrđuje pravo na sklapanje braka i zasnivanje porodice. Univerzalna ljudska prava su narušena u slučajevima kada se žene s invaliditetom podvrgavaju sterilizaciji bez informisanog pristanka.
Sterilizacija osoba s intelektualnim invaliditetima bila je indirektna posledica teorije evolucije koju Frensis Galton tumači u svojoj knjizi Nasledni genije (1869) tvrdeći da ljudi mogu usmeravati sopstvenu evolutivnu budućnost. On je uveo pojam eugenike, kao nauke o poboljšanju vrste.
Praksu sterilizacije žena s intelektualnim invaliditetima treba ispitati u kontekstu njene dostupnosti ženama bez invaliditeta širom sveta. Godine 2002. u 74 zemlje na snazi su zakoni koji dopuštaju sterilizaciju. U 25 zemalja bilo je potrebno dobiti saglasnost bračnog partnera, roditelja, staratelja ili lekara. U 55 zemalja situacija je bila zakonski nejasna, a u 8 zemalja zakoni su bili izričiti samo kad je reč o terpijskim, medicinskim ili eugeničkim razlozima (u poređenju sa 28 zemalja iz 1985. godine).
Sjedinjene Američke Države
Sjedinjene Američke Države su prva zemlja koja je sprovodila sterilizaciju u eugeničke svrhe. Početkom 20. veka američki eugeničari su tvrdili da je prisilna sterilizacija osoba s intelektualnim invaliditetima najbolji način za zaštitu društva. Do 1963. godine više od 60 000 ljudi podvrgnuto je prisilnoj sterilizaciji. Zastupnici ljudskih prava i feminističke grupe, uz povezivanje eugenike sa nacističkim zločinima, doveli su do toga da ova praksa postane ozloglašena. Sterilizacija devojaka s intelektualnim invaliditetima u javno finansiranoj klinici dovela je do presude iz 1978. godine kojom se zabranjuje korišćenje federalnih sredstava za sterilizaciju osoba mlađih od 21 godine, koje ne mogu dati svoj pristanak ili su institucionalizovane. Ali je nekoliko državnih programa eugeničke sterilizacije ostalo aktvino, dugo nakon što je nauka opovrgla eugeničku tezu. Američki koledž za akušere i ginekologe preporučio je 2007. godine da, u razmatranju sterilizacije žena s intelektualnim invaliditetom, lekar treba da se posavetuje sa njenom porodicom, zastupnicima i drugim pružaocima usluga i da usvoji plan koji štiti ono što se smatra najboljim interesom žene, uz očuvanje njene autonomije.
Histerektomija se smatrala razumnim sredstvom kontrole rađanja zbog benefita u aspektu lične higijene, emocionalnih ispada, problema u ponašanju i napada koje doživljavaju žene s intelektualnim invalditetima i epilepsijom. Intervjui sa desetoro roditelja čije ćerke imaju intelektualni invaliditet pokazuju da je interesovanje za sterilizaciju povezano sa stepenom invaliditeta i teškoćama u savladavanju menstrualne higijene. Briga roditelja ostaje aktuelna tema, a lekari se pozivaju da budu svesni pritiska od strane članova porodica, čiji interesi možda nisu isti kao interesi pacijentkinje.
Kanada
U Kanadi je sterilizacija bila uobičajena. Pokrajine Alberta i Britanska Kolumbija donele su zakon o sterilizaciji mentalno defektnih koji je ostao na snazi do 1972. godine. Promena je nastala 1979. godine u slučaju Eve, dvadesetčevorogodišnje žene s intelektualnim invaliditetom, kada je zahtev njene majke za podvezivanjem jajovoda odbijen, jer je zasnovan na oduzimanju reproduktivnih prava, a ne na zaštiti ženinog zdravlja, pa sud nije odobrio sterilizaciju iz neterapeutskih razloga.
Nemačka
Nakon opsežnih programa sterilizacije u SAD, nacisti u Nemačkoj donose Zakon o sprečavanju potomstva s naslednim bolestima ili Zakon o sterilizaciji 1933. godine, kako bi se eliminisali genetski defekti u cilju stvaranja superiorne arijevske rase. Među onima za koje se smatralo da imaju loše gene bile su siromašne osobe, osobe s epilepsijom, alkoholičari, osobe sa mentalnim i intelektualnim invaliditetima, a potom svi drugi koji se ne smatraju društveno poželjnima. Procenjuje se da je sterilisano između 300 i 400 hiljada ljudi, u većini slučajeva na osnovu dijagnoze slaboumnosti. Praksa je ukinuta 1946. godine.
Belgija
Prevalencija sterilizacije žena s intelektualnim invaliditetima bila je tri puta veća u odnosu na opštu populaciju u Belgiji, a najviše su joj podvrgavane žene u institucijama. Ukoliko žive u ustanovama koje dopuštaju seksualne odnose ili zahtevaju kontracepciju, velika je verovatnoća da će biti podvrgnute sterilizaciji.
Skandinavija
Eugenika, društvena kontrola i ušteda novca namenjenog za obezbeđivanje socijalne pomoći bili su pokretači skandinavskih zakona o sterilizaciji. Prema zakonu iz 1934, u Danskoj su osobe sa intelektualnim invaliditetima podvrgavane prisilnoj sterilizaciji ukoliko se proceni da ne mogu odgajati decu ili ako bi se time omogućio blaži nadzor u institucijama. Do 1945. godine, 78% osoba koje su podvrgnute sterilizaciji su osobe koje imaju intelektualni invaliditet. Švedski zakon o sterilizaciji iz 1941. godine bio je važan korak u smeru rasne čistote i na hiljade Šveđana podvrgnuto je prisilnoj sterilizaciji. Zakon je ukinut 1975. godine. U Norveškoj je zakon o sterilizaciji donesen 1934. godine i 2.5% osoba koje su podvrgnute sterilizaciji su bile osobe s intelektualnim invaliditetom. Aktuelni zakon dopušta sterilizaciju uz zaštitu zakonskog zastupnika. U Finskoj su zakoni o sterilizaciji iz 1935. i 1950. godine imali eugenički duh, ali je broj sterilizacija ostao nizak. Zakon o kastraciji ukinut je 2002. godine.
Japan
U Japanu je eugenički zakon dopuštao prisilnu sterilizaciju osoba s intelektualnim invaliditetima od 1948. do 1996. godine. Više od 16500 žena i muškaraca podvrgnuto je prisilnoj sterilizaciji u tom periodu.
Kina
U cilju poboljšanja kvaliteta stanovništva, mnogobrojne kineske pokrajine zabranile su osobama s intelektualnim invaliditetima stupanje u brak, osima ako prethodno nisu sterilisani. Ako bi izbegli sterilizaciju, abortus je bio obavezan. Pokrajina Gansu u severozapadnoj Kini prva je 1988. usvojila zakon koji je doveo do sterilizacije više od 5000 osoba s invaliditetom. Nekoliko drugih pokrajina usvojilo je sličnu politiku. Nakon proglašenja državnog Zakona o zdravlju majke i deteta 1995. Kina privlači međunarodnu pažnju, jer je taj zakon na zapadu tumačen kao eugenički.
Indija
Obezbeđivanje specijalizovanih usluga reproduktivnog zdravlja za žene s invaliditetom nije bilo ekonomski održivo, što sugeriše da je histerektomija bila učinkovito sredstvo za održavanje menstrualne higijene i sprečavanje neželjene trudnoće. Indijski časopis medicinske etike (1994) bavi se pitanjem sterilizacije žena s intelektualnim invaliditetima, naglašavajući potrebu za usvajanjem one opcije koja je najmanje štetna za ženu, bez obzira na interese njene porodice. Tamo gde nema odgovarajuće podrške, nužno je obezbediti je pre nego što se donese odluka o tome da je žena izložena higijenskim rizicima. Histerektomija u nedostatku podrške za održavanje menstrualne higijene nije mogla biti opravdana.
Iako se sterilizacija više ne praktikuje u eugeničke svrhe, histerektomija se i dalje izvodi u cilju upravljanja mensturacijom u nekoliko zemalja. Ova praksa nije ograničena na zemlje u razvoju, nego je prisutna u zemljama poput Amerike i Australije. Žene s intelektualnim invaliditetima mogu koristiti kontraceptivne pilule ili spiralu za kontracepciju i upravljanje menstruacijom. Neophodno je obezbediti im pristup manje invazivnim postupcima pre nego što se razmotri histerektomija, podršku pri odlučivanju, kao i informacije u pristupačnim formatima. Svaki tretman treba sprovoditi samo u njihovom najboljem interesu, uz konsultacije sa svima koji sa njima rade. Važno je da ginekolozi i drugo medicinsko osoblje budu svesni ovih pitanja, da primenjuju nerestriktivne prakse, poštujući zakone o ljudskim pravima i štiteći reproduktivna prava žena s intelektualnim invalditetima.
