Za jednu od prvih, koliko pogrešnih toliko i uticajnih tvrdnji o osobama sa potpuno oštećenim sluhom, zaslužan je sam Aristotel. Prema njegovoj teoriji, učenje je moguće isključivo putem govornog jezika. Zbog te pretpostavke, na osobe koje ne čuju gledalo se kao na osobe koje ne mogu ni da uče niti da se obrazuju. Uskraćivana su im osnovna prava. U nekim delovima sveta, osporavano im je pravo na imovinu ili na bračni život. Često su im nametani staratelji.
Aristotelove tvrdnje preispitane su tek tokom renesanse, kada su učeni ljudi najzad pokušali da obrazuju osobe sa oštećenjem sluha. To su ujedno i počeci stvaranja sistema znakovnih jezika.
Počeci obrazovanja za osobe sa potpuno oštećenim sluhom u Evropi
Džeronimo Kardano (Geronimo Cardano), italijanski matematičar i lekar iz 16. veka među prvima je ustanovio da učenje zapravo ne zahteva sluh. Otkrio je da je učenje putem pisane reči sasvim moguće i uspešno je upotrebio taj metod obrazujući svog sina sa potpuno oštećenim sluhom.
Huan Pablo de Bone (Juan Pablo de Bonet), španski sveštenik, inspirisan postojećim nastavnim metodama, osmislio je još neke. Bone je kombinovao pisanje, čitanje, čitanje s usana, kao i manualni alfabet, gde oblici ruke odgovaraju različitim govornim zvukovima. Bio je to prvi ručni sistem znakova poznat u istoriji (ali ne i prvi ručni alfabet) objavljen 1620. godine.
Organizovano obrazovanje za osobe oštećenog sluha ne postoji sve do sredine 18. veka. Tada je osnovana prva društvena i religijska asocijacija za osobe sa potpuno oštećenim sluhom u Parizu, a osnivač je bio katolički sveštenik, Abe Šarl Mišel de Lepe (Abbe Charles Michel de L’Epee), jedan od najvažnijih ljudi u istoriji znakovnog jezika.
Priča koja se vekovima prepričava kaže da je De Lepe naišao na dve sestre sa potpuno oštećenim sluhom u siromašnom pariskom kraju. Njihova majka htela je da im obezbedi versko obrazovanje i sveštenik se prihvatio zadatka. Nakon toga posvetio je svoj život obrazovanju osoba sa oštećenim sluhom. Godine 1771. otvorio je prvu državnu školu za osobe sa oštećenjem sluha koju su pohađala deca iz svih krajeva Francuske. Znakove koje su osmislili i koristili u svojim domovima za komunikaciju sa porodicama, deca su prenela u školu i sam De Lepe učio je od njih sve te različite znake i upotrebljavao ih na časovima francuskog. Ubrzo je ustanovjen standardni znakovni jezik. Đaci su prenosili ovaj jezik u krajeve iz kojih su došli, a kako je osnovano još škola, jezik je počeo da se širi i po Evropi. Tako je nastao i prenosio se starofrancuski znakovni jezik. Abe de Lepe stekao je status oca svih gluvih. Smatraju ga osnivačem znakovnog jezika, mada to nije tačno.
Ko je izmislio znakovni jezik?
Čovečanstvo. To je verovatno najtačniji odgovor. Pre početka govora, ljudi su se verovatno sporazumevali gestovima. Kreirali su znake za sve o čemu nisu govorili.
Neki veruju da je znakovni jezik nastao na ostrvu Martas Vinjard (obala Masačusetsa), gde su nasledna oštećenja sluha bila veoma česta i uobičajena tokom 17. veka. Stanovnici ovog ostrva nisu prvi koristili znakovni jezik (Bone je to učinio pre), ali jesu uticali na škole koje će se ubrzo pojaviti.
Bone i Lepe kreirali su sisteme znakova, ali ne i prve znakovne jezike. Sa druge strane okeana, u američkim Velikim prerijama Indijanci su oformili sistem znakova za komunikaciju unutar plemena. Iako taj jezik nije bio namenjen osobama sa oštećenjem sluha, primetne su sličnosti između indijanskog i savremenih znakovnih jezika. Na američkom kontinentu prva škola za decu sa potpuno oštećenim sluhom osnovana je 1817. godine. Osnivači su bili Loren Klerk (Laurent Clerc), instruktor znakovnog jezika pariske škole, i Tomas Hopkins Galode (Thomas Hopkins Gallaudet), entuzijasta koji je otputovao u Evropu iz želje da pomogne prijateljevoj ćerki sa potpuno oštećenim sluhom. Godine 1863. osnovan je Galodeov koledž za liberalne umetnosti za gluve u Vašingtonu, do danas jedina obrazovna ustanova te vrste u SAD i svetu.
Američki znakovni jezik nastao je kao kombinacija starofrancuskog znakovnog jezika i znakova koje su polaznici američke škole doneli iz svojih kuća. Danas je to najkompletniji i najizražajniji znakovni jezički sistem.
Neke činjenice o znakovnom jeziku
Američki znakovni jezik je treći najčešće upotrebljavan jezik u SAD (posle engleskog i španskog).- Svaka kultura razvila je znakovni jezik koji odgovara konkretnom govornom jeziku.
- Danas postoji približno 6000 znakovnih jezika, kao i mnogobrojni dijalekti u okviru svakog znakovnog jezika.
- Znakovni jezik ima sopstvena sintaksička i gramatička pravila.
- Kao što se usvaja govorni jezik, na isti način deca usvajaju znakovni jezik.
- Oštećenja mozga utiču na znakovni jezik isto kao što utiču i na govorni jezik.
- Jedan znak znakovnog jezika može imati višestruka značenja.
- Jedan znak sastoji se od pet različitih komponenti: oblik ruke, orijentacija dlana, pozicija, pokret, facijalna ekspresija – promenom samo jedne od njih menja se značenje.
Tekst pripremila Marijana Čanak
IZVORI:
http://www.start-american-sign-language.com/history-of-sign-language.html
http://www.start-american-sign-language.com/who-invented-sign-language.html
http://www.ics.uci.edu/~mvyawaha/funfacts.html
http://mentalfloss.com/article/13107/7-things-you-should-know-about-sign-language
http://www.deaf.50megs.com/broj_5/br_5_str_14.htm
