Pretpostavka da su žene sa invaliditetom na neki način bezbedne i zaštićene od interpersonalnog nasilja bila je istina u koju je društvo uporno verovalo i veruje. I dalje mnoga fizička stanja usled doslednog i sistematskog zlostavljanja i nasilja koje doživljavaju žene sa invaliditetom (kao što je hronična napetost, napadi anksioznosti, migrene, fobije, zavisnost, poremećaj sna i apetita, bol u karlici, bolovi u leđima, genitourinarni problemi) zdravstveni radnici i pružaoci usluga pripisuju već postojećem stanju invaliditeta, i ne prepoznaju ih kao moguće posledice nasilja. Interpersonalno nasilje koje vodi do femicida žena sa invaliditetom retko je tema istraživačkih izveštaja i stručnih radova kako u oblasti rodno zasnovanog nasilja i femicida, tako i rodnih studija i studija invalidnosti i postoji ozbiljan nedostatak stručnih znanja o ovom relevantnom ali zanemarenom problemu. U pregledu literature o femicidu koji je sprovela Dalia Chowdhury od 30 knjiga i članaka koji su objavljeni u SAD, Evropi i Kanadi između 1992–2022, nijedan ne pominje već postojeći invaliditet kao faktor rizika ili povezuje ekstremno interpersonalno nasilje koje doživljavaju žene sa invaliditetom sa femicidom. Potraga za literaturom o intersekcionalnosti i femicidu rezultirala je sa dva članka koja se periferno bave pitanjem femicida iz perspektiva žena sa invaliditetom. Čak i u obimnoj literaturi o femicidu i intersekcionalnosti, grupa koja je posebno ignorisana su žene sa invaliditetom i njihovo iskustvo femicida.
Danas je jedna od četiri žene žena sa nekom vrstom invaliditeta, a žene sa invaliditetom doživljavaju alarmantno interpersonalno nasilje, uključujući nasilje u intimnom partnerstvu. Stopa interpersonalnog nasilja nad ženama sa invaliditetom je skoro dvostruko veća nego nad ženama bez invaliditeta i žene sa invaliditetom doživljavaju nasilje u znatno dužem vremenskom periodu. Žene sa invaliditetom i dalje prijavljuju veću učestalost silovanja, seksualnog nasilja različitog od silovanja, veću učestalost psihičkog i fizičkog nasilja, veću kontrolu reproduktivnog i/ili seksualnog zdravlja od strane intimnog partnera i učestalije nasilje koje je povezano sa invaliditetom od strane bliskih osoba kao što je na primer: oštećivanje slušnog aparata ili pomagala za kretanje, uskraćivanje i kontrola neophodnih lekova i zanemarivanje lične nege koja dovodi do razvoja infekcija i bolesti… Verovatnoća da će doživeti seksualni napad za žene sa intelektualnim invaliditetom je dvanaest puta veća nego za žene bez invaliditeta. U jednoj studiji je čak 92% ispitanih žena sa invaliditetom navelo interpersonalno nasilje kao primarno negativno stanje koje je uticalo na kvalitet njihovog života. Istraživanje pokazuje da je zlostavljanje od strane negovatelja koje doživljavaju žene i muškarci sa intelektualnim invaliditetom uobičajena pojava, a identifikovano je sveg šest studija koje se bave ovim problemom. Pored toga, one mogu da zavise od tog istog nasilnika u obavljanju svakodnevnih aktivnosti, kao što su kupanje, kuvanje i slično. Kao rezultat toga, žene sa invaliditetom trpe teško nasilje duži vremenski period što može značajno povećati šanse za femicid.
Prema podacima američkog Centra za kontrolu bolesti i prevenciju femicid je četvrti vodeći uzrok smrti devojčica mlađih od 19 godina i peti vodeći uzrok smrti za žene koje imaju između 20 i 44 godini. Pored toga femicid je vodeći uzrok smrti trudnica u Americi, izraženiji od uzroka vezanih za probleme sa trudnoćom, i femicid je vodeći uzrok smrt obojenih žena. Takođe je objavljeno da je više od polovine (55%) femicida posledica intimnog partnerskog nasilja. Istraživači navode da se istraživanja femicida fokusiraju na dva glavna pristupa: u prvom je fokus na ubijanju žena, a u drugom na način na koji je femicid izvršen. Autori tvrde da ova dva pristupa mogu pomoći u identifikovanju roda žrtve ili odnosa žrtve sa počiniocem, ali da se na taj način složeni fenomen femicida svodi na jednu ili dve odrednice. U ovim statistikama se daju podaci o starosti, rasi i često se pominje ekonomska situacija, ali je prisutno ozbiljno odsustvo razvrstavanja podataka na osnovu invaliditeta. Intersekcija identiteta invaliditeta, mentalnog zdravlja, rase i etničke pripadnosti često nedostaje u literaturi o femicidu. Odsustvo podataka o invalidnosti predstavlja kritično zanemarivanje, jer je direktno kršenje člana 10. Konvencije o pravima osoba sa invaliditetom[koji obavezuje potpisnice] “da obezbede pravo na život osobama sa invaliditetom na ravnopravnoj osnovi sa drugima”; i člana 31. Konvencije [koji nalaže] “prikupljanje podataka razvrstane prema invaliditetu”.
Istraživači smatraju da, kada je reč o interpersonalnom nasilju nad ženama sa invaliditetom koje void do femicida, “trenutno znanje u osnovi neadekvatno… i dok se postojeći nedostatak znanja ne prevaziđe, naša sposobnost da i počiniocima i žrtvama pružimo odgovarajuće usluge zasnovane na dokazima je ograničena“. Stalno odsustvo indikatora invaliditeta u postojećoj literaturi o femicidu uz istovremeno prisustvo podataka o interpersonalnom nasilju, uspostavilo je namernu kulturu ćutanja. Da bi se doveo u pitanje status-kvo tišine istraživača o nasilju nad ženama sa invaliditetom i femicidu, i da bi se oblikovalo nijansirano predstavljanje onih koji su nasiljem i femicidom pogođeni, ne može se zanemariti intersekcionalni identitet koji uključuje invaliditet.
Pružaoci usluga ne smeju čekati da žene sa invaliditetom obelodane interpersonalno nasilje jer ćutanje o ovom problemu još uvek preovlađuje. Odgovornost je zagovarača rehabilitacije, stručnjaka i istraživača femicida, zaštite i prevencije nasilja, pružaoca usluga za osobe sa invaliditetom, lekara i stručnjaka za javno zdravlje da proaktivno naglašavaju odsustvo podataka koji se odnose do interpersonalno nasilje nad ženama sa invaliditetom a što dovodi do praznine u istraživanju femicida žena sa invaliditetom.
Izvor: Women with Disabilities and Femicide: A Call for Research, Dalia Chowdhury, Journal of Psychosocial Rehabilitation and Mental Health, 2023, 10, 81–86.
