Globalna pandemija kovida-19 istakla je duboke nejednakosti koje postoje u našem svetu. Tokom prošle godine, svi smo mogli da posvedočimo kako ranjive društvene grupe bivaju zanemarene u sistemima socijalne zaštite i suočene sa nepremostivim barijerama u pristupu osnovnim uslugama. Osobe s invaliditetom su najteže pogođene pandemijom kovida-19, suočene sa novim preprekama koje su pridodate postojećim: dodatne poteškoće u sprovođenju preventivnih mera zbog nepristupačnih komunikacija, kao i nemogućnost pristupa sanitarnim i higijenskim sredstvima, uskraćivanje personalne asistencije i drugih sistema podrške. U mnogim kontekstima, osobe s invaliditetom nisu na adekvatan način uzete u obzir, niti su im dati prioriteti za pristup zdravstvenoj zaštiti, zbog nerazumevanja povećanih rizika sa kojima bi se mogli suočiti, kao i zbog negativne percepcije o njihovoj vrednosti u društvu. Deca s invaliditetom se bore da održe korak sa svojim vršnjacima bez invaliditeta u tokovima onlajn obrazovanja, zbog nepristupačnih platformi koje nisu uvek prilagođene njihovim potrebama. Ovo su samo neki od faktora koji su pogoršali već postojeće barijere i intenzivirali nepristupačnost usluga, povećavajući nevidljivost osoba s invaliditetom i produbljujući njihovu isključenost iz društva.
Neretko izložene siromaštvu i višestrukoj diskriminaciji, mnoge osobe s invaliditetom bile su u ranjivoj situaciji i pre kovida-19. Mnogi su bili nepripremljeni za pandemiju i restriktivne mere koje su usledile, jer su im nedostajali resursi i osnovne zalihe namirnica i lekova. Agenija Ujedinjenih nacija za pomoć izbeglicama otkriva da osobe s invaliditetom koje su izbegle iz Palestine u Siriju nemaju pristup osnovnim medicinskim potrepštinama i uslugama. U Gazi, kao i na Zapadnoj obali, osobe s invaliditetom već su imale poteškoća u pristupu uslugama i informacijama, a pandemija je znatno pogoršala situaciju, mahom zbog nepristupačnog načina saopštavanja preventivnih mera. Anktete koje su sprovele organizacije koje rade sa ženama sa invaliditetom na Zapadnoj obali i u Gazi istakle su potrebu za psihološkim savetovanjem i podrškom. Istraživanje UNICEF-a u Gazi pokazuje je da je 64% dece s invaliditetom doživelo nasilje od strane staratelja i roditelja koji nisu bili u stanju da se izbore sa ekonomskim problemima usled pandemije. U Jordanu je 46% palestinskih izbegličkih domaćinstava, koji među članovima porodice imaju osobu s invaliditetom, ostavljeno bez neophodnih sredstava za kupovinu lekova. Agencija Ujedinjenih nacija za pomoć izbeglicama prilagodila je svoje programe obezbeđujući kućne posete i isporuku osnovnih sredstava nekim od najugroženijih grupa, među kojima su i osobe s invaliditetom, kako bi osigurala da njihove potrebe budu prepoznate i da se na njih adekvatno odgovori.
Pandemija kovida-19 obnavlja nenaučenu lekciju o tome da se pomoć prvo obezbedi onima koji su pod najvećim rizikom da budu izostavljeni. To se može postići isključivo preduzimanjem svesnih koraka ka osnaživanju onih koji su pod najvećim rizikom od isključenja, stvaranjem prostora da se njihovi glasovi jasno čuju, uz omogućavanje ravnopravnog učešća. Neophodna je sistemska identifikacija potreba i prepreka sa kojima se osobe s invaliditetom suočavaju, prepoznavanje intersekcionalnosti kao faktora koji povećava ranjivost i rizike, kao i kontinuirano prilagođavanje osnovnih usluga i servisa podrške.
Nemoguće je krenuti ka inkluzivnom, pristupačnom i održivom svetu nakon kovida-19, bez liderstva i smislenog učešća osoba s invaliditetom.
